Ateş altında iftar ve sahur

MEHMET BAYER - 26/03/2024 - HİBYA - Memleketin istiklali için dört bir yandan Çanakkale'ye ''ya şehit ya da gazi'' olmak için koşa koşa gelen Mehmetçikler, 1915 yılının ramazan ayını cephede karşıladı.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Mithat Atabay, HİBYA'ya yaptığı açıklamada, Çanakkale Savaşları sırada, 1915 yılında, ramazan ayının 13 Temmuz Çarşamba günü başladığını, son orucun 11 Ağustos Çarşamba günü tutulduğunu söyledi.

Atabay, 1915'te ramazan ayı yaklaştığında, Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi'nin savaşan askerlerin oruçla mükellef olmadıklarına dair fetva verdiğini, askerlerin vatanı savunmakla en büyük dini vecibeyi yerine getirdiğine vurgu yapıp, bu fetvanın tüm ordu birliklerine Osmanlı Harbiye Nezareti tarafından tebliğ edildiğini bildirdi.

Ramazan ayının birinci günü, Çanakkale cephesinde, Arıburnu'nda bulunan 19. Tümen Kurmay Başkanı Binbaşı İzzettin Bey'in 1915 yılı 13 Temmuz tarihli günlüğüne, ''Karargahta meşgul olduk. Bugün ramazanın birinci günü, Cenab-ı Hak emsali kesiresiyle müşerref eylesin ve ramazan hürmetine ordumuza nusret ve millet ve vatana saadet bahşetsin.'' ifadesini yazdığını belirten Atabay, ramazanın başladığı gün, 19. Tümen'e gönderilen bir raporda ise şu bilgilerin yer aldığını kaydetti:

''1 - Düşmanın vaziyetinde bir değişiklik yoktur.
2 - Bu gece düşman tarafından birkaç defa bize karşı piyade mitralyöz ateşi açılmış ise de karşı ateş açılması üzerine bu ateşi bir müddet sonra kesmiştir ve Ahmet Onbaşı Siperi'ne tesirsiz 10 kadar bomba atmış ise de bombayla karşılık verilmiş ve düşman atışı devam etmemiştir. 

3 - Yeni siperin hafriyatına devam etmiş ve topçu ateşiyle bozulan mahaller tamir edilmiş diğer sipere giden dehliz muayene olunarak uzaktan seda verdiği anlaşılmış ve dehlizin hafriyatına devam edilmektedir.

4 - Gece topçu ateşinden bir nefer şehit piyade verilmiştir. Bir nefer yaralıdır. Başka bir vukuat yoktur.''

Atabay, ayrıca ramazanın ilk gününde 22 ve 23 numaralı siperlere hafif makineli tüfekle ateş açıldığı, ateşe karşılık verildiğini, 25 numaralı siperin ilerisine de 9 bombanın düştüğü ancak hasar yaratmadığı bilgisini verdi.

Başkomutan Vekili Enver Paşa Suriye'de

Mithat Atabay, ramazan ayında, temmuzda, Enver Paşa'nın Suriye'de bir teftiş gezisinde olduğuna işaret ederek, şu bilgileri paylaştı:

''Çok sıcaktı. Paşa, sabah çok erkenden öğleye kadar teftiş yaptı. Öğleyin, bir bahçede, şeftali ağaçlarının altında, yemek hazırlanmıştı. Buzlu sular, limonatalar, renk renk yemişler ve renk renk çiçeklerle süslenmiş olan sofranın üstüne, şeftali ağaçlarının iri pembe-kırmızı şeftalileri sarkıyordu. Enver Paşa sofraya davet edildi. Hep birlikte sofraya oturuldu. Yemek dağıtılırken Enver Paşa oruçlu olduğunu söyledi. Ordu, sefer halinde olduğu için, oruç tutulmamasına fetva verilmişti. Fakat Başkomutan Vekili, bütün ordunun yerine, oruç tuttuğunu belirtti. Enver Paşa kendi iradesini sınavdan geçirmekteydi, şeftali yemekten ve buzlu su içmekten çok, oruçlu olduğu halde, sofrada oturup, yemeyerek içmeyerek kendi iradesinin gücünü tatmaktan büyük haz ve zevk duyuyordu.''

Savaş ve sıcağa rağmen pek çok askerin cephedeki günlerini oruçlu geçirdiğini aktaran Atabay, iftar ve sahurlarını ise ateş altında yaptığını sözlerine ekledi.