TODAM’dan “iş-yaşam dengesi” için bütüncül reform çağrısı

İLKE Vakfı Toplumsal Düşünce ve Araştırmalar Merkezi (TODAM), “İş-Yaşam Dengesi: Türkiye’de Ebeveyn İzni ve Çocuk Bakım Politikaları” başlıklı seminerde ebeveyn izni düzenlemelerini, çocuk bakım hizmetlerine erişimi ve demografik dönüşümü güncel veriler ışığında ele aldı. Programda, iş ve aile yaşamının uyumlaştırılmasının yalnızca bireysel bir tercih değil; refah, fırsat eşitliği ve bakım politikalarıyla birlikte düşünülmesi gereken yapısal bir sosyal politika alanı olduğuna dikkat çekildi.

Seminerin konuşmacısı Dr. Öğr. Üyesi Nurgün Kul Parlak, TODAM tarafından hazırlanan “İş-Yaşam Dengesi Bağlamında Ebeveyn İzni ve Çocuk Bakım Hizmetleri” başlıklı analiz raporunun bulgularından hareketle Türkiye’deki tabloyu karşılaştırmalı biçimde değerlendirdi.

“Bakım kapasitesi artmadan denge kurulamaz”

Rapor verileri, Türkiye’de en kritik yaş aralığı olan 0–2 yaşta resmi çocuk bakım hizmetlerinden yararlanma oranının yüzde 1’in altında seyrettiğine işaret ediyor. Aynı raporda, 0–2 yaş çocuk bakımında kamusal harcamanın OECD ortalamasında GSYH’nin yüzde 0,8’i düzeyinde olduğu, Türkiye’de ise yüzde 0,5’in altına düştüğü belirtiliyor.

Babalık izni: OECD’de “haftalar”, Türkiye’de “1 hafta”

Karşılaştırmalı bulgular, OECD ve AB ortalamalarında babalık izninin yaklaşık 13 hafta olduğuna, Türkiye’de ise yalnızca 1 hafta ile sınırlı kaldığına dikkat çekiyor.

İstihdamdaki kırılma: Anneler yüzde 27, babalar yüzde 90

TÜİK verilerine atıfla raporda, 3 yaşın altında çocuğu olan annelerin istihdam oranının yüzde 27, babalarda ise yüzde 90 olduğu vurgulanıyor. Ayrıca OECD karşılaştırmasına göre Türkiye’de çocuklu hanelerde “baba tam zamanlı çalışıyor, anne çalışmıyor” modeli yüzde 60,5 ile öne çıkarken, her iki ebeveynin tam zamanlı çalıştığı hanelerin oranı yüzde 18,8’de kalıyor.

Demografik uyarı: Son 10 yılda yüzde 30 düşüş

Rapor, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bazı ülkelerde doğurganlık oranının son on yılda yüzde 30 civarında düştüğünü ve bu eğilimin demografik dönüşümü hızlandırdığını kaydediyor. Doğumların ileri yaşlara kaydığına işaret eden bulgulara göre Türkiye’de doğum yapan annelerin ortalama yaşı 29,3, ilk doğumdaki ortalama anne yaşı 27,3.

Seminere İstanbul Vali Yardımcısı Sayın Okan Leblebicier’in yanı sıra kamu kurumları, akademi ve sivil toplum kuruluşlarından çok sayıda temsilci katıldı. Sunumun ardından yapılan değerlendirme ve soru-cevap bölümünde, Türkiye’de ebeveyn destek politikalarının geleceği ve sosyal politika tasarımına ilişkin görüş alışverişinde bulunuldu.