Çin'de yatırımcı olmak için yeni fırsatlar

Çin'e doğrudan yabancı yatırım girişlerinin yaklaşık bir yıldır periyodik olarak düşüşünün ardından tekrar Çin ana karasının yabancı yatırımcılar için cazip bir merkez haline gelmesi amacıyla bir dizi yeni teşvikler yayınlandı. Bu teşvikler kapsamında, iş ortamını iyileştirme, idari yüklerin hafifletilmesi, kilit endüstrilerde pazar erişimini genişletilmesi ve hatta yabancı şirketler için eşit şartlarda faaliyet yürütmesine yönelik bir dizi teşvikler geliştirildi. 

Çin Devlet Konseyi Genel Ofisi, yüksek seviyeli dışa açılmanın ilerletilmesi ve yabancı yatırım çekilmesi ve kullanılmasını iyileştirmek amacıyla 24 maddelik bir plan yayınladı. Bu 24 maddelik teşvik planı kilit sektörlerde pazar erişimini genişletmek, yabancı şirketlerin devlet ihalelerine eşit katılımını sağlamak ve sınır ötesi veri akışını kolaylaştırmak da dâhil olmak üzere bir dizi kritik düzenlemeleri içeriyor.

Çin’e doğrudan yabancı yatırım akışı geçtiğimiz yıl %8 oranında bir düşüş yaşamıştı. Çin Ticaret Bakanlığı'nın raporuna göre, Çin'in doğrudan yabancı yatırımı yılın ilk iki ayında da %19,9 düşüşle 215,1 milyar yuana (29,88 milyar dolar) geriledi. Bu kötü gidişatı tersine çevirmek üzere, 2023 yılında ilk olarak Temmuz 2023'te Devlet Konseyi, fikri mülkiyet haklarının güçlendirilmesi ve sınır ötesi veri akışına ilişkin düzenlemelerin kolaylaştırılması gibi önerilerle yabancı şirketler için iş ortamını iyileştirmeyi amaçlayan benzer bir dizi önlem yayınlamıştı.

Çin’in en önemli siyasi toplantısı olan “İki Oturum” sırasında yayınlanan 2024 Hükümet Çalışma Raporu'nda da yabancı yatırımların artırılması önemli bir görev olarak vurgulanmıştı. Diğer direktiflerin yanı sıra, imalat alanlarında pazara erişim kısıtlamalarının kaldırılması ve telekomünikasyon, tıp ve diğer hizmet sektörleri için pazara erişimin rahatlatılması çağrısında bulunulmuştu.

Bu sürecin ardından uygulamaya konulacak olan 24 maddelik teşvik planı ise küresel yatırımcıların dikkatine sunuldu. Peki, bu 24 madde neleri içeriyor?

Pazara erişimin genişletilmesi ve yabancı yatırımın serbestleştirilmesi

Eylem planında duyurulan en önemli düzenlemelerden bir tanesi, yabancı yatırımların erişimine ilişkin negatif listenin daraltılması olarak dikkat çekiyor. Negatif liste, yabancı yatırımcıların katılımını sınırlandıran veya yasaklayan sektör ve endüstrilerin kapsamını belirtmektedir. Yeni düzenleme ile yabancı şirketler ve yatırımcılar daha fazla sektör ve endüstride pazara erişebilecek. Bu liste en son 2021 yılında güncellenmişti ve yeni düzenlemelerle 3 yıl sonra genişletilmiş bir şekilde güncellenmiş oldu.

Eylem Planı, hükümetin imalat sektöründeki yabancı yatırımlar üzerindeki kısıtlamaları kaldırmasını ve telekomünikasyon, tıp ve diğer alanların açılmasını teşvik etmeye devam etmesini belirterek Hükümet Çalışma Raporu’nda belirtilen direktifleri yineledi.

Bu çerçevede Eylem Planı, bilimsel ve teknolojik inovasyon alanında yabancı yatırım erişiminin kolaylaştırılması için pilot projeler yürütülmesi çağrısında da bulunuyor. Bu, Pekin, Şanghay ve Guangdong gibi pilot serbest ticaret bölgelerinde gerçekleştirilecek ve genetik tanı ve tedavi teknolojilerinin geliştirilmesi ve uygulanması gibi alanlarda erişimi genişletmek için bir dizi nitelikli yabancı yatırımlı işletmenin seçilmesine izin verilecek.

Pazara erişimin genişletilmesi için önerilen diğer tedbirler arasında şunlar yer alıyor:

"Bankacılık ve sigortacılık alanında yabancı finans kuruluşlarının erişiminin genişletilmesi.

Ticari emeklilik sigortası, sağlık sigortası ve diğer sektörlerin açılımının derinleştirilmesi ve nitelikli denizaşırı profesyonel sigorta kurumlarının Çin'deki sigorta kurumlarına yatırım yapması, kurması veya katılmasının desteklenmesi.

Yurtiçi tahvil piyasasına katılan yabancı finans kuruluşlarının iş kapsamının genişletilmesi.

Yabancı yatırımcıların özel sermaye fonlarının kurulmasına yatırım yapmalarının ve çeşitli yatırım faaliyetleri gerçekleştirmelerinin teşvik edilmesi."

Yabancı yatırımı çekmek için "politika yoğunluğunun" artırılması

Eylem Planı, negatif yabancı yatırım listesinin kısaltılmasının yanı sıra, Yabancı Yatırım için Teşvik Edilen Sektörler Kataloğu'nun ve büyük ve kilit yabancı yatırım projeleri listesinin genişletilmesini de öngörüyor.

Teşvik edilen katalog, Çin'de yabancı yatırımın memnuniyetle karşılandığı ve uygun politikalarla ele alındığı sektörleri listeliyor. Teşvik edilen katalog, biri tüm ülkeyi kapsayan ("ulusal katalog") ve diğeri orta, batı ve kuzeydoğu bölgelerini kapsayan ("bölgesel katalog") iki alt kataloğa ayrıldı. Bu katalog en son 2022 yılı sonunda güncellenmişti.

Eylem Planına göre, ulusal kataloğun genişletilmesi ileri imalat, yüksek teknoloji, enerji tasarrufu ve çevre koruma gibi alanlara yönelik desteğin arttırılmasına odaklanırken, bölgesel katalog temel imalat, uygulanabilir teknoloji ve tüketim gibi alanlara yönelik desteği arttırcak.

Teşvik edilen kataloğa ek olarak, Eylem Planı ayrıca entegre devreler, biyotıp ve ileri teknoloji ekipman alanlarındaki yabancı yatırım projelerinin büyük ve kilit yabancı yatırım projeleri listesine dahil edilmesini ve böylece ilgili destek politikalarından yararlanmalarına izin verilmesini öngörüyor.

Yabancı yatırımlı işletmeleri ve yabancı yatırımlı projeleri destekleyecek bir diğer mekanizma da destekleyici vergi politikalarının uygulanması. Bu kapsamda ele alınan teşvikler şu şekilde:

"Teşvik edilen kataloğun koşullarını karşılayan ve Çin sınırları içinde yabancı yatırımlı işletmeler tarafından yeniden yatırım yapılan projeler için ithal edilen kendi kendine kullanım ekipmanı için bir tarife muafiyeti.

Çin'in tahvil piyasasına ve diğer finansal piyasalarına yatırım yapan yabancı yatırımcılar için tercihli vergi politikalarının uygulanması."

Eylem Planı ayrıca yabancı yatırımlı işletmelere yönelik finansal desteğin artırılmasını ve finansal kuruluşların nitelikli yabancı yatırımlı işletmelere yüksek kaliteli finansal hizmetler ve finansman desteği sağlamaya teşvik edilmesini öngörüyor. Nitelikli Yabancı yatırımlı işletmelerin yurt içi yatırım projelerinin finansmanı ve kullanımı için yurt içinde RMB tahvili ihraç etmeleri de desteklenecek.

Önerilen diğer tedbirler ise şöyle:

"Sınır ötesi ticaret ve yatırımın döviz yönetimini kolaylaştıracak politikaların uygulanmasının teşvik edilmesi ve Yabancı yatırımlı işletmeler için döviz ticareti kolaylığının geliştirilmeye devam edilmesi.

Çin'in yeni karbonsuzlaştırma mekanizmasıyla uyumlu olarak fosil yakıt tüketimini kontrol etmeye odaklanarak, toplam enerji tüketim miktarı ve yoğunluğunun düzenlenmesini iyileştirerek enerji kullanım garantilerinin güçlendirilmesi.

Yabancı yatırımlı işletmelerin yeşil elektrik ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak için yeşil sertifika işlemlerinin ve iller arası yeşil elektrik işlemlerinin teşvik edilmesinin hızlandırılması.

Orta, batı ve kuzeydoğu bölgelerinin endüstriyel transferleri üstlenmelerinin desteklenmesi ve bu bölgelerin yerel karşılaştırmalı avantajlarından yararlanmaya teşvik edilmesi ve üretim işletmeleri için arazi, enerji, işgücü, lojistik ve diğer maliyetleri azaltmak için yerel koşullara dayalı politika ve önlemlerin formüle edilmesi."

Adil rekabetin sağlanması ve yabancı yatırımlı işletmelere iyi hizmet sunulması

Çin'de faaliyet gösteren yabancı yatırımlı işletmelerin temel sorunlarından birisine çözüm getirmeyi amaçlayan Eylem Planı, "adil rekabeti ihlal eden davranış ve politikaların temizlenmesi" çağrısında bulunuyor. Özellikle, devlet alımları, ihale, yeterlilik lisansı, standart belirleme ve sübvansiyondan yararlanma gibi alanlar da dâhil olmak üzere, Yabancı yatırımlı işletmelere karşı bildirilen ayrımcı davranışların derhal ele alınması çağrısında bulunuyor. Eylem Planı, bu sorunların "bir zaman sınırı içerisinde" düzeltilmesi çağrısında bulunuyor.

Eylem Planı ayrıca ihale sistemini çeşitli mekanizmalar yoluyla iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Bu kapsamda Çin Halk Cumhuriyeti İhale ve Teklif Verme Kanunu'nun revizyonunun hızlandırılması da yer alıyor, ancak kanunun nasıl değiştirileceği belirtilmiyor.

Hükümet ayrıca her tür mülkiyete sahip işletmelerin ihale ve tekliflere eşit bir şekilde katılmasını engelleyen makul olmayan kısıtlamaları kaldırmaya çalışacak ve ihale ve teklifler alanında adil rekabet incelemesi için kurallar oluşturacak.

Yabancı yatırımlı işletmelere ayrıca standartların formüle edilmesi ve revizyonuna katılmak üzere ileri imalat, mühendislik malzemeleri ve bilgi iletişimi gibi alanlarda standardizasyon teknik komitelerine veya ilgili standardizasyon kuruluşlarına katılmaları için teşvik edilecek ve desteklenecek.

Son olarak, Eylem Planı, yabancı yatırımlı işletmeler, yabancı ticaret odaları ve uluslararası kuruluşlarla düzenli alışverişleri derinleştirmek için yabancı yatırımlı işletmeler yuvarlak masa toplantısı gibi platformları iyi kullanarak yabancı yatırımlı işletmelere yönelik hizmetlerin güçlendirilmesi çağrısında bulunuyor. Ayrıca, yabancı yatırımlı işletmelerden gelen şikayetler için departmanlar arası koordinasyon çalışma mekanizmalarını geliştirerek ve departman veri paylaşımını teşvik etmeye devam ederek idari prosedürleri iyileştirmeyi amaçlıyor. Bu, yabancı yatırımlı işletmelerin diğer departmanlardan elde edilebilecek bilgileri tekrar tekrar sağlamasına gerek kalmayacağı anlamına gelecek.

Yerli şirketler ve Yabancı yatırımlı işletmeler arasında inovasyon konusunda işbirliğinin teşvik edilmesi

Sınır ötesi veri akışlarının kolaylaştırılması

Eylem Planı, Çinli ve yabancı şirketler arasındaki sınır ötesi işbirliğini geliştirmeye yönelik bir dizi tedbirin ana hatlarını çiziyor. Bunlardan en önemlilerinden biri, yabancı yatırımlı işletmeler ile denizaşırı merkezleri arasındaki veri akışının desteklenmesi. Çin'in Kişisel Bilgilerin Korunması Kanunu uyarınca, şirketlerin kişisel bilgileri yurtdışına ihraç etmek için üç mekanizmadan birine tabi olmaları gerekiyor. Bunlar arasında bir ihracat güvenlik değerlendirmesinden geçmek, üçüncü taraf olan bir kurum tarafından kişisel bilgi koruma sertifikasına tabi olmak veya kişisel bilgilerin denizaşırı alıcısı ile standart bir sözleşme imzalamak yer alıyor. Bu prosedürler zahmetli olmakta ve Çin'deki şirketlerin denizaşırı ofisleri ve ortaklarıyla normal veri akışını engelleyebiliyor.

Eylem Planı, diğer ilgili çalışmaların yanı sıra, sınır ötesi veri güvenliği yönetiminin standartlaştırılmasını, veri ihracatı güvenlik değerlendirmelerinin düzenlenmesini ve yürütülmesini ve kişisel bilgilerin ihracatı için standart sözleşmelerin yapılmasının standartlaştırılmasını öneriyor.

Çin hükümeti, yabancı şirketlerin operasyonlarını kolaylaştırmak için sınır ötesi veri akışını kolaylaştırmanın yollarını düşünüyor. Eylül 2023'te Çin Siber Güvenlik İdaresi, kişisel bilgilerin ve "önemli" verilerin yurtdışına ihracına ilişkin kuralları hafifletmeyi öneren bir dizi taslak kural yayınladı.

Bu kapsamda, Aralık 2023'te Çin Siber Güvenlik İdaresi, Guangdong-Hong Kong-Makao Büyük Körfez Bölgesi'ndeki şirketlerin Büyük Körfez Bölgesi'nin anakara kısmı ile Hong Kong arasında sınır ötesi kişisel bilgi aktarımı yapmak için standart bir sözleşme imzalamaları için bir dizi kılavuz yayınladı ve Büyük Körfez Bölgesi'nin dokuz anakara şehrinden birinde bulunan şirketlerin kişisel bilgileri Hong Kong'a aktarmasını kolaylaştırdı.

Eylem Planı bu çabaları genişleterek Büyük Körfez Bölgesi için sınır ötesi veri aktarım standartları geliştirmeyi öneriyor. Bu standartlar, Hong Kong ve Macao işletmeleri için sınır ötesi veri akışı mekanizması oluşturmak üzere Hengqin Guangdong-Macao Derinlemesine İşbirliği Bölgesi ve Qianhai Shenzhen-Hong Kong Modern Hizmet Endüstrisi İşbirliği Bölgesi gibi büyük işbirliği platformlarına dayanacak. Eylem Planı ayrıca sınır ötesi veri akışları için bir "beyaz liste" sisteminin kurulmasının araştırılması ve Büyük Körfez Bölgesi içinde uygun veri akışının sürekli olarak teşvik edilmesi çağrısında bulunuyor.

Eylem Planında yer alan bir diğer önemli nokta ise "önemli veri" tanımının yapılması çağrısı. KVKK ve diğer ilgili düzenlemeler kapsamında, önemli verileri işleyen şirketler koruma ve sınır ötesi aktarım konusunda daha sıkı kurallara tabidir (yukarıda açıklandığı üzere). Ancak, önemli veri olarak kabul edilen verilerin kapsamı net bir şekilde tanımlanmadı ve bu da şirketlerin düzenlemelerde yollarını bulmalarını zorlaştırıyor.

Yabancı yatırımlı işletmelerin yabancı çalışanları için vize koşullarının iyileştirilmesi

Eylem Planı, veri akışını kolaylaştırmanın yanı sıra, yabancı iş adamlarının Çin'e vize başvurusunda bulunmalarını kolaylaştırarak uluslararası ticari personel değişimini kolaylaştırmak için daha fazla çaba gösterilmesini öneriyor. Çin, Ağustos 2023'te bunu gerçekleştirmeye yönelik adımlar atmıştı.  Eylem Planı'nda yer alan önemli bir duyuru da, yabancı yatırımlı işletmelerin yabancı çalışanları için vize koşullarının iyileştirilmesi yönetici ve teknik personelinin eşleri ve reşit olmayan çocuklarının vizelerinin 180 günden iki yıla uzatılması yer alıyor.

Eylem Planı ayrıca, yabancıların Çin'deki çalışma ve ikamet izinlerinin yönetimini optimize etmek için yabancıların Çin'deki çalışma izinleri ve çalışma tipi ikamet izinleri için başvuru sürecini iyileştirme ve daha hızlı ve daha verimli bir onay mekanizması oluşturmak için "tek noktadan kabul ve eşzamanlı onay" yöntemini benimseme çağrısında bulunuyor.

Hibya Haber Ajansı