TCMB -Bankaların beklentisi tüm bireysel kredi türlerinde talepte artış görüleceği yönünde

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) verilerinde 2024 yılının dördüncü çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşmanın sona erdiğinin görüldüğü belirtildi ve şöyle denildi:

“Alt kırılımlar incelendiğinde, yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın yerini gevşemeye bıraktığı, diğer işletme kredilerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın da son bulduğu gözlenmektedir.

“Endüstri ya da firmalara ilişkin görünüm ile talep edilen teminatlara ilişkin riskler standartları gevşetici yönde etkileyen en önemli faktörler olmuştur. 2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda bir miktar gevşeme başlayacağı yönündedir.

“2024 yılının dördüncü çeyreğinde konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın yerini gevşemeye bıraktığı, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın da sona erdiği görülmüştür. Diğer bireysel kredi türlerinde fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları standartları gevşetici yönde etkileyen en önemli faktör olmuştur.

“2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlardaki gevşemenin devam edeceği, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda ise bir miktar sıkılaşma olacağı yönündedir.

İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki azalış, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yerini artışa bırakmıştır. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine olan talepte artış gözlenmiştir.

“Satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör olurken, alternatif finansman olarak hisse senedi ihracı talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktör olmuştur. 2025 yılının ilk çeyreğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artışın güçlenerek devam etmesi beklenmektedir.

“2024 yılının dördüncü çeyreğinde, bir önceki çeyrekte görülen konut kredi talebindeki artış yerini tekrar azalışa, taşıt kredi talebindeki azalış ise yerini tekrar artışa bırakmıştır. Diğer bireysel kredi talebinde görülen artış zayıflayarak devam etmiştir. Konut kredilerinde konut alımı dışındaki tüketim harcamaları ile diğer bankalardan sağlanan krediler talebi azaltan en önemli faktörler olurken, taşıt kredilerinde taşıt piyasasına ilişkin beklentiler, diğer bireysel kredilerde ise menkul kıymet alımları talebi arttıran en önemli faktörler olmuştur. 2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerinde talepte artış görüleceği yönündedir.

“İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjlarındaki artış seyrinin zayıflayarak devam ettiği gözlenmiştir. Faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştığı, diğer durum ve şartlara ilişkin koşul ve kuralların ise temelde aynı kaldığı görülmüştür.

“Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, ortalama krediler üzerindeki kâr marjında konut ve taşıt kredilerinde görülen azalış ile diğer bireysel kredilerde görülen artış bu çeyrekte de devam etmiştir. Daha riskli krediler üzerindeki kâr marjında konut kredi türünde görülen artış yerini azalışa bırakırken, taşıt kredilerindeki azalış ile diğer bireysel kredilerdeki artış devam etmiştir. Konut ve taşıt kredilerinde vadeye ilişkin koşul ve kurallar bir miktar gevşerken, diğer bireysel kredilerde teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kurallar bir miktar sıkılaşmıştır.

“Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimi incelendiğinde, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma seyrinin yerini gevşemeye bıraktığı, yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşeme yönlü seyrin devam ettiği görülmüştür. Yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kuralların, yurt dışı fonlama koşullarına olan gevşetici etkisi devam etmiştir. 2025 yılının ilk çeyreği için, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin devam edeceği beklenmektedir.”